Jugendamt (Urząd do spraw Młodzieży) jest urzędem mającym za zadanie pomoc dzieciom, młodzieży i rodzinom w rozwoju oraz gdy występują jakieś trudności. Jego funkcje są określone w Ustawie o pomocy dzieciom i młodzieży (Kinder- und Jugendhilfegesetz).
Większość zadań tej instytucji ma charakter wspierający i prewencyjny: przedszkola i inne formy opieki nad małymi dziećmi, place zabaw, kluby dla młodzieży, wyjazdy na wakacje, poradnictwo wychowawcze, zawodowe, grupowa lub indywidualna pomoc psychosocjalna i terapeutyczna, pomoc dla dzieci specjalnej troski lub nieletnich, którzy weszli w konflikt z prawem, profilaktyka zdrowotna, wsparcie w sytuacjach kryzysowych, czasem pomoc finansowa…
Oprócz profilaktyki do obowiązków Jugendamtu należy interwencja, gdy zagrożone jest dobro dziecka.
Do tego urzędu mogą zgłosić się nie tylko rodzice, lecz także (również anonimowo) osoby zaniepokojone zachowaniem dziecka czy sytuacją w rodzinie (nauczyciele, sąsiedzi itd.) oraz same dzieci czy młodzież.
Pracownicy tego urzędu muszą reagować na informacje, że jakaś rodzina nie radzi sobie z problemami, że dzieci nie spełniają obowiązku szkolnego bądź są zaniedbywane, bite lub na przykład że istnieje podejrzenie o ich seksualne molestowane. Jako stwarzanie zagrożenia dla zdrowia dziecka rozumie się tu również na przykład nie poddawanie go okresowym badaniom lekarskim czy jego duża nieleczona nadwaga bądź próchnica zębów.
Po otrzymaniu informacji o tego typu problemach Jugendamt przypomina rodzicom listownie lub w osobistej rozmowie o ich obowiązkach, czasem odwiedza ich pracownik socjalny. Jeżeli to nie wystarcza, oferuje im się pomoc dostosowaną do potrzeb i problemów rodziny.
Jugendamt ma do dyspozycji różne ambulatoryjne oraz stacjonarne formy pomocy wychowawczej oraz terapii.
Tylko w wyjątkowych wypadkach konieczna jest natychmiastowa interwencja. Jugendamt ma wtedy obowiązek zabezpieczyć dziecku schronienie i opiekę (np. w ośrodkach kryzysowych) i jeżeli sprawa nie zostanie wyjaśniona w przeciągu 48 godzin, konieczna staje sie decyzja sądu rodzinnego. Również i w tych przypadkach celem działań Jugenamtu musi być dobro dziecka. Jego rodzicom natomiast przysługuje pomoc, aby mogli odpowiedzialnie wypełniać swoje role opiekuńczo-wychowawcze.
Ingerencja Jugendamtu w życie rodziny ma na celu pomoc i w uzasadnionych wypadkach kontrolę.
Odebranie dziecka ma zazwyczaj charakter przejściowy, w około 40% przypadków dzieci wracają po kilku dniach do rodziców. Według oficjalnych statystyk najczęstszą przyczyną odebrania dziecka (prawie połowa przypadków) było nieradzenie sobie rodziców z problemami wychowawczymi. W praktyce przyczyny mogą być różne: brak nadzoru nad dzieckiem (np. nieletni pozostawiony bez opieki), przemoc fizyczna wobec dziecka, nadużywanie alkoholu przez rodziców, brak środków do życia, brak ubezpieczenia zdrowotnego rodziców i dziecka, odmowa leczenia poważnie chorych dzieci, wykorzystanie seksualne, uporczywe niewywiązywanie się z obowiązku szkolnego.
Jeżeli sytuacja nie wymaga natychmiastowego zabezpieczenia dziecku opieki poza rodziną, priorytet mają łagodne choć intensywne metody wsparcia (jak ambulatoryjna pomoc socjalno-wychowawcza – Sozialpädagogische Familienhilfe, psychoterapia, grupy pomocy pedagogicznej i inne).
Jedynie w przypadkach wyraźnego uchylania się od współdziałania lub braku pozytywnych efektów tych działań, Jugendamt zwraca się do sądu rodzinnego o podjęcie decyzji. W razie braku zgody rodziców na (tymczasowe) umieszczenie dziecka w domu dziecka czy rodzinie zastępczej, to właśnie sąd podejmuje decyzję o pobycie dziecka oraz ma możliwość ograniczyć rodzicom prawa rodzicielskie.
Autorka: Danuta Stokowski
Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.
