Zakaz wykonywania pracy w ciąży

Czym różni się ogólny zakaz pracy od indywidualnego zakazu pracy?   Kto decyduje o zakazie pracy w ciąży w Niemczech?   Oprócz ogólnego zakazu zatrudnienia przed i po urodzeniu dziecka związanym z Mutterschutz, czyli ochroną macierzyństwa, które omówiłyśmy w poprzednim poście, pracodawca lub lekarz może orzec indywidualny zakaz zatrudnienia związany z miejscem pracy.   W jakich sytuacjach może zostać wprowadzony indywidualny zakaz pracy ( Beschäftigungsverbot)? Indywidualny zakaz pracy może dotyczyć stanu zdrowia przyszłej matki, jak również odnosić się do pewnych czynności, które mogą mieć negatywny wpływ na przebieg ciąży.   Są to na ogół:   ciężkie prace fizyczne oraz prace, w których przyszła matka jest narażona na szkodliwe i niebezpieczne dla zdrowia promieniowanie lub substancje czynniki fizyczne takie jak: promieniowanie, wstrząsy, wibracje i hałas, oraz ciepło, zimno i wilgoć,   narażenie na stresujące środowisko lub uderzenia mechaniczne,   pomieszczenia o podwyższonym ciśnieniu, o obniżonej zawartości tlenu,   praca na akord, której wynik jest zależny od osiągnięć,   praca na linii montażowej,   praca w niedziele i święta oraz praca w nocy. Dokładnie opisuje to § 11 Ustawy o ochronie macierzyństwa – MuSchG (Niedopuszczalne czynności i warunki pracy kobiet w ciąży).   Kto ponosi koszty podczas zakazu pracy w ciąży? Pamiętaj, że w czasie zakazu pracy otrzymujesz swoje wynagrodzenie w taki sposób jakbyś świadczyła pracę! Obowiązuje średnie wynagrodzenie brutto z ostatnich trzech miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem ciąży. Płatności dokonuje pracodawca. Pracodawca składa wniosek do właściwej kasy chorych o zwrot wynagrodzenia brutto w ramach procedury podziału składek “U2”.   Wskazówka: Twoje prawo do urlopu nie przepada, a dni urlopowe będą standardowo naliczane!     Opracowane przez strona www: Faire Mobilität Polski Facebook: Faire Mobilität Polski zgodnie z zasadą uczciwego wykorzystania treści: Faire Mobilität – sieć doradcza oferująca bezpłatne i poufne doradztwo pierwszego kontaktu na terenie 13 niemieckich miast w zakresie niemieckiego prawa pracy. Doradztwo jest skierowane do zatrudnionych wszystkich branż, niezależnie od ich przynależności do niemieckich związków zawodowych.   Dane kontaktowe: Tel.: 0 800 000 57 80, E-Mail: doradztwo@faire-mobilitaet.de, Facebook: Faire Mobilität Polski

Ubezpieczenie zdrowotne podczas ciąży

Jeśli pracujesz w Niemczech i jesteś ubezpieczona zdrowotnie, to podczas ciąży, okresu ochrony macierzyńskiej (Mutterschutz) i urlopu rodzicielskiego (Elternzeit) w dalszym ciągu pozostajesz w systemie ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech.   Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech jest obowiązkowe i obejmuje opiekę medyczną w czasie ciąży i porodu.   W Niemczech istnieją dwa główne rodzaje ubezpieczeń zdrowotnych: publiczne ubezpieczenie zdrowotne ( gesetzliche Krankenversicherung) oraz ubezpieczenie zdrowotne prywatne ( private Krankenversicherung).   Większość pracowników zatrudnionych na etacie jest automatycznie objęta publicznym ubezpieczeniem zdrowotnym.   Jeśli jesteś ubezpieczona w publicznym systemie, masz prawo do korzystania z kompleksowej opieki medycznej w czasie ciąży i porodu. Wizyty u lekarza, badania prenatalne, poród oraz opieka połogowa są zazwyczaj w pełni pokrywane przez ubezpieczenie zdrowotne. Możesz również skorzystać z usług położnej w czasie porodu.   UWAGA! Pamiętaj, że jeśli prowadzisz własną działalność gospodarczą w Niemczech lub jesteś ubezpieczona prywatnie, warunki mogą się różnić. W takim przypadku warto skonsultować się z swoim ubezpieczycielem w celu uzyskania konkretnych informacji na temat świadczeń w czasie ciąży.     Opracowane przez strona www: Faire Mobilität Polski Facebook: Faire Mobilität Polski zgodnie z zasadą uczciwego wykorzystania treści: Faire Mobilität – sieć doradcza oferująca bezpłatne i poufne doradztwo pierwszego kontaktu na terenie 13 niemieckich miast w zakresie niemieckiego prawa pracy. Doradztwo jest skierowane do zatrudnionych wszystkich branż, niezależnie od ich przynależności do niemieckich związków zawodowych.   Dane kontaktowe: Tel.: 0 800 000 57 80, E-Mail: doradztwo@faire-mobilitaet.de, Facebook: Faire Mobilität Polski

Wypowiedzenie podczas ciąży

W Niemczech istnieją przepisy prawne zapewniające ochronę przed zwolnieniem dla kobiet w ciąży oraz kobiet na okresie urlopu macierzyńskiego.   Zgodnie z ustawą o ochronie macierzyństwa ( MuSchG) oraz ogólną ustawą o równym traktowaniu (AGG), w większości przypadków zwolnienie kobiety w ciąży jest niedozwolone.   Oto kilka istotnych punktów dotyczących ochrony przed zwolnieniem w czasie ciąży w Niemczech: Zakaz zwolnienia: Zasadniczo obowiązuje absolutny zakaz zwolnienia w czasie ciąży jak i po urodzeniu dziecka, podczas trwania urlopu macierzyńskiego (Elternzeit). Dotyczy to zarówno umów na czas określony, jak i nieokreślony.   Wyjątki: Zwolnienie w czasie ciąży jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych przypadkach i pod pewnymi rygorystycznymi warunkami. Na przykład zwolnienie może nastąpić, jeśli pracodawca potrafi udowodnić, że ciąża nie stanowi podstawy do zwolnienia, a istnieje inny zgodny z prawem powód zwolnienia.   Zgoda organu nadzorczego: Uzasadnione wyjątkowe zwolnienie w czasie ciąży wymaga wcześniejszej zgody właściwego organu nadzorczego.   Zakaz dyskryminacji: Ogólna ustawa o równym traktowaniu (AGG) zabrania jakiejkolwiek formy dyskryminacji ze względu na płeć, w tym dyskryminacji z powodu ciąży. Zwolnienie tylko z powodu ciąży jest zatem dyskryminacją związaną z płcią i niezgodne z prawem. Ważnym jest, abyś jako kobieta w ciąży znała swoje prawa i w razie konieczności poszukiwała pomocy prawnej w przypadku zwolnienia w czasie ciąży.     Jeżeli znajdujesz się w takiej sytuacji, skontaktuj się z nami jak najszybciej!     Opracowane przez strona www: Faire Mobilität Polski Facebook: Faire Mobilität Polski zgodnie z zasadą uczciwego wykorzystania treści: Faire Mobilität – sieć doradcza oferująca bezpłatne i poufne doradztwo pierwszego kontaktu na terenie 13 niemieckich miast w zakresie niemieckiego prawa pracy. Doradztwo jest skierowane do zatrudnionych wszystkich branż, niezależnie od ich przynależności do niemieckich związków zawodowych.   Dane kontaktowe: Tel.: 0 800 000 57 80, E-Mail: doradztwo@faire-mobilitaet.de, Facebook: Faire Mobilität Polski

Słownik

Rentenversicherung Ubezpieczenie emerytalne   Deutsche Rentenversicherungsanstalt (DRV) Niemiecki Zakład Ubezpieczeń Emerytalnych   AltersrenteSozialversicherung System ubezpieczenia społecznego   Sozialversicherungsnummer/Rentenversicherungsnummer Numer ubezpieczenia społecznego   Sozialversicherungsmeldung Zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego   Erwerbsunfähigkeitsrente Renta inwalidzka   Erwerbsminderungsente Częściowa renta inwalidzka   Arbeitslosenversicherung Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia   Agentur für Arbeit Urząd Pracy   Arbeitslosengeld Zasiłek dla bezrobotnych   Gesetzliche Krankenversicherung (GKV) Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne   Gesetzliche Krankenkasse Państwowa Kasa Chorych   Krankenversicherungsnummer numer ubezpieczenia zdrowotnego   Elektronische Gesundheitskarte (eGk) Elektroniczna karta zdrowia   Krankenkassenwahlrecht Prawo wyboru kasy chorych   Mitgliedschaftserklärung Deklaracja członkowska (do Kasy chorych)   Pflichtversicherung Ubezpieczenie obowiązkowe   Freiwillige Versicherung Ubezpieczenie dobrowolne   Private Krankenversicherung Prywatne ubezpieczenie zdrowotne (poza systemem państwowym)   Beitragsbemessungsgrenze Pułap dochodów do obliczenia składki ubezpieczeniowej   Jahresarbeitsentgeltgrenze Roczna granica zarobków określająca ubezpieczenie obowiązkowe   Einkommensanfrage Zapytanie o dochody   Einkommenserklärung Oświadczenie o dochodach   Beitragsbescheid Zawiadomienie o wysokości składki ubezpieczeniowej   Mindestbeitrag Składka minimalna   Höchstbeitrag Składka maksymalna   Familienversicherung Ubezpieczenie rodzinne   Familienversicherte Angehörige Członkowie rodziny ubezpieczeni rodzinnie   Fama Bestandspfleg Co roczna kontrola zgodności danych do ubezpieczenia rodzinnego   Krankengeld Zasiłek chorobowy   Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung (AU) Lekarskie orzeczenie o niezdolności do pracy   Medizinischer Dienst der Krankenkassen (MDK) Medyczna Służba Orzekająca Kas Chorych   Kinderpflegekrankengeld Zasiłek chorobowy z tytułu opieki nad chorym dzieckiem   Mutterschaftsurlaub Urlop macierzyński (6 tyg przed terminem porodu i 8 tyg po)   Mutterschaftsgeld Zasiłek macierzyński (kasa chorych)   Erziehungsurlaub Urlop wychowawczy   Elterngeld Zasiłek rodzicielski (biuro ds. świadczeń rodzicielskich)   Schutzfrist Okres ochrony podczas ciąży   Beschäftigungsverbot Zakaz zatrudnienia podczas ciąży   Hebamme Położna   Geburtsvorbereitungskurs Kurs przygotowujący do porodu   Pränataluntersuchungen Badania prenatalne   Feindiagnostik Diagnostyka szczegółowa płodu   Ultraschaluntersuchung (USG) Badanie ultrasonograficzne   Periduralanästhesie (PDA) Znieczulenie porodowe zewnątrzoponowe   Krankenhausverordnung Skierowanie do szpitala   Rezeptpflichtige Medikamente Leki na receptę / refundowane   Verordnungspflichtige Medikamente Leki na receptę / nie refundowane   Rezeptfreie Medikamente Leki nie refundowane, do zakupu bez recepty   Apothekenpflichtige Medikamente Leki nie refundowane, do zakupu tylko w aptece   Notfallrezept Recepta wystawiona w nagłych wypadkach (do refundacji z kasy chorych)   Häusliche Krankenpflege Domowa opieka pielęgniarska   Haushaltshilfe Pomoc domowa   Heil- und Kostenplan Kosztorys i plan leczenia protetycznego   Zahnarztprophylaxe Profilaktyka stomatologiczna   Professionelle Zahnreinigung Profesjonalne czyszczenie zębów   Heilmittel Zlecone przez lekarza medyczne świadczenia terapeutyczne   Hilfsmittel Zlecone przez lekarza medyczne przedmioty terapeutyczne   Verbandsmittel Zlecone przez lekarza materiały opatrunkowe   Ambulante Vorsorgekur Profilaktyczna kuracja ambulatoryjna   Stationäre Vorsorgekur Profilaktyczna kuracja stacjonarna   Ambulante Rehabilitation Rehabilitacja ambulatoryjna   Rehabilitationssport Sport rehabilitacyjny   Physiotherapie Fizykoterapia   Osteopathie Osteopatia   Naturheilverfahren Neuropatia   Homöopathie Homeopatia   Anthroposophische Medizin Medycyna antropozoficzna (holistyczna)   Individuelle Gesundgeitseistungen (IGEL) Nierefundowane indywidualne świadczenia zdrowotne   Zahnersatz Protetyka dentystyczna   Zahnbehandlung Leczenie stomatologiczne   Wurzelbehandlung Leczenie kanałowe   Kieferorthopädische Behandlung Leczenie ortodontyczne   Gesetzliche Zuzahlungen Dopłaty obowiązkowe   Befreiung von Zuzahlungen Zwolnienie z dopłat obowiązkowych   Medizinische Notwendigkeit Konieczność medyczna   Europäische Krankenversicherungskarte Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ)   Auslandserstattungsverfahren System zwrotu kosztów leczenia poniesionych za granicą   Auslandssachleistungsaushilfe System rozliczenia kosztów leczenia miedzy państwowymi instytucjami ubezpieczeń lub opieki zdrowotnej.   Pflegeversicherung Ubezpieczenie opiekuńcze/pielęgnacyjne   Pflegekasse Państwowa Kasa ubezpieczeń opiekuńczych/pielęgnacyjnych   Pflegegeld Zasiłek opiekuńczy/pielęgnacyjny   Pflegesachleistungen Świadczenia ubezpieczenia opiekuńczego/pielęgnacyjnego   Kombinationsleistungen Świadczenia mieszane (zasiłek i profesjonalna pomoc zewnętrzna)   Pflegebedürftige Osoby potrzebujące opieki   Medizinische, pflegerische und hauswirtschaftliche Versorgung Opieka medyczna, pielęgniarska i domowa   Pflegegrad Stopień konieczności opieki   Verhinderungspflege Opieka zastępcza (w przypadku kiedy osoba opiekująca się musi być okresowo zastąpiona)   Kurzzeitpflege Opieka krótkoterminowa (okresowy pobyt stacjonarny)   Wohnumfeldverbessernde Maßnahmen Środki mające na celu poprawę środowiska życia (w mieszkaniu, domu)   Zusätzliche Betreuungsleistungen / Entlastungsleistungen Dodatkowe usługi wsparcia /usługi pomocnicze   Pflegehilfsmittel für die häusliche Pflege Przedmioty pomocnicze w opiece domowej   Bescheid Orzeczenie   Kostenübernahme Zatwierdzenie pokrycia kosztów   Genehmigung Zezwolenie, zgoda   Ablehnung Odmowa   Rechtsbehelf Środek zaskarżenia   Widerspruch Odwołanie   Widerspruchsfrist Okres złożenia odwołania   Widerspruchsverfahren Postępowanie odwoławcze   Abhilfe Uchylenie   Kündigung Wypowiedzenie   Kündigungsfrist Okres wypowiedzenia     Autor: Peter Nowak   Artykuł powstał w ramach projektu „Rodzina w Berlinie”, który jest  jest finansowany ze środków Ambasady RP w RFN.     Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.

Niepełnosprawni / Starość

Ubezpieczenie pielęgnacyjne / opiekuńcze   Po upływie dwuletniego okresu składkowego w ciągu ostatnich 10 lat, można ubiegać się o świadczenia z ubezpieczenia pielęgnacyjnego (Pflegeversicherung). Okresy ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce mogą być uznane jako okresy ubezpieczenia pielęgnacyjnego w Niemczech.   Kasa pielęgnacyjna (Pflegekasse) jest powiązana z kasą chorych, w której jesteśmy ubezpieczeni zdrowotnie i dlatego zalecane jest zasięgnięcie informacji temat zasad wnioskowania i zakresu świadczeń, bezpośrednio w naszej kasie chorych. W zależności od stopnia konieczności opieki (Pflegegrad), osoby potrzebujące otrzymują zasiłek pielęgnacyjny (Pflegegeld), którym mogą opłacić koszty opieki sprawowanej przez krewnych lub osoby prywatne we własnym środowisku domowym, albo świadczenia finansowe (Pflegesachleistungen), służące do opłacenia profesjonalnych i certyfikowanych firm opieki ambulatoryjnej (ambulante Pflegedienste). Możliwe jest również połączenie obu usług (Kombileistungen). W przypadku opieki za granicą wypłacany jest tylko zasiłek opiekuńczy. Stopień opieki ustalany jest przez eksperta wyznaczonego przez kasę chorych, który powinien odwiedzić wnioskodawcę w ciągu 20 dni od złożenia wniosku. Po upływie maksymalnie 25 dni roboczych od otrzymania wniosku, kasa ubezpieczeń pielęgnacyjnych musi podjąć decyzję, czy i jaki stopień konieczności opieki zostanie przyznany.   Dalsze świadczenia z ubezpieczenia pielęgnacyjnego obejmują: • Konieczne przedmioty użytkowe (Pflegehilfsmittel) • Środki na rzecz dostosowania środowiska domowego (wohnumfeldverbessernde Maßnahmen) • Opieka krótkoterminowa (Kurzzeitpflege) • Opieka zastępcza (Verhinderungspflege) • Opieka dzienna (Tagespflege) • Dodatkowe świadczenia opiekuńcze (Zusätzliche Betreuungsleistungen)   Z reguły świadczenia z ubezpieczenia pielęgnacyjnego nie wystarczają na pokrycie pełnego zapotrzebowania na opiekę i w związku z tym w większości przypadków nadal konieczne jest wykorzystanie środków własnych.     Autor: Peter Nowak     Fragment z poradnika „ Polka w Berlinie. Pierwsze kroki i nowe szanse.”który powstał w ramach projektu „Wegweiser für eine vollständige gesellschaftlichen und berufliche Integration von Frauen/ Müttern in Berlin unter besonderer Berücksichtigung von Migrationsbiographien“, który został sfinansowany w ramach funduszy Urzędu dzielnicowego Pankow.   Silbernetz to wsparcie i pomoc oraz serwis kontaktowy dla osób starszych i samotnych w Niemczech, LINK– Niestety w j. niemieckim.   Dla opiekunek grupa na FB: Opiekunki i opiekunowie w Niemczech – bezpłatne porady prawne Rozmówki dla opiekunek   PORADNICTWO ZWIĄZANE Z CHOROBĄ I NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ ORAZ DLA SENIORÓW Interkulturelle BrückenbauerInnen in der Pflege (IBIP) Poradnictwo w problemach niepełnosprawności oraz dla seniorów. Wassertorstr. 21A, 10969 Berlin Mariola Klasa Tel.: (030) 695 178 23, (0) 163 550 68 58 E-Mail: mariola.klasa@yahoo.de     Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.

Opieka

Ubezpieczenie pielęgnacyjne / opiekuńcze   Po upływie dwuletniego okresu składkowego w ciągu ostatnich 10 lat, można ubiegać się o świadczenia z ubezpieczenia pielęgnacyjnego (Pflegeversicherung). Okresy ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce mogą być uznane jako okresy ubezpieczenia pielęgnacyjnego w Niemczech.   Kasa pielęgnacyjna (Pflegekasse) jest powiązana z kasą chorych, w której jesteśmy ubezpieczeni zdrowotnie i dlatego zalecane jest zasięgnięcie informacji temat zasad wnioskowania i zakresu świadczeń, bezpośrednio w naszej kasie chorych. W zależności od stopnia konieczności opieki (Pflegegrad), osoby potrzebujące otrzymują zasiłek pielęgnacyjny (Pflegegeld), którym mogą opłacić koszty opieki sprawowanej przez krewnych lub osoby prywatne we własnym środowisku domowym, albo świadczenia finansowe (Pflegesachleistungen), służące do opłacenia profesjonalnych i certyfikowanych firm opieki ambulatoryjnej (ambulante Pflegedienste). Możliwe jest również połączenie obu usług (Kombileistungen). W przypadku opieki za granicą wypłacany jest tylko zasiłek opiekuńczy. Stopień opieki ustalany jest przez eksperta wyznaczonego przez kasę chorych, który powinien odwiedzić wnioskodawcę w ciągu 20 dni od złożenia wniosku. Po upływie maksymalnie 25 dni roboczych od otrzymania wniosku, kasa ubezpieczeń pielęgnacyjnych musi podjąć decyzję, czy i jaki stopień konieczności opieki zostanie przyznany.   Dalsze świadczenia z ubezpieczenia pielęgnacyjnego obejmują: • Konieczne przedmioty użytkowe (Pflegehilfsmittel) • Środki na rzecz dostosowania środowiska domowego (wohnumfeldverbessernde Maßnahmen) • Opieka krótkoterminowa (Kurzzeitpflege) • Opieka zastępcza (Verhinderungspflege) • Opieka dzienna (Tagespflege) • Dodatkowe świadczenia opiekuńcze (Zusätzliche Betreuungsleistungen)   Z reguły świadczenia z ubezpieczenia pielęgnacyjnego nie wystarczają na pokrycie pełnego zapotrzebowania na opiekę i w związku z tym w większości przypadków nadal konieczne jest wykorzystanie środków własnych.     Autor: Peter Nowak     Fragment z poradnika „ Polka w Berlinie. Pierwsze kroki i nowe szanse.”który powstał w ramach projektu „Wegweiser für eine vollständige gesellschaftlichen und berufliche Integration von Frauen/ Müttern in Berlin unter besonderer Berücksichtigung von Migrationsbiographien“, który został sfinansowany w ramach funduszy Urzędu dzielnicowego Pankow.   Silbernetz to wsparcie i pomoc oraz serwis kontaktowy dla osób starszych i samotnych w Niemczech, LINK– Niestety w j. niemieckim.   Dla opiekunek grupa na FB: Opiekunki i opiekunowie w Niemczech – bezpłatne porady prawne Rozmówki dla opiekunek   PORADNICTWO ZWIĄZANE Z CHOROBĄ I NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ ORAZ DLA SENIORÓW Interkulturelle BrückenbauerInnen in der Pflege (IBIP) Poradnictwo w problemach niepełnosprawności oraz dla seniorów. Wassertorstr. 21A, 10969 Berlin Mariola Klasa Tel.: (030) 695 178 23, (0) 163 550 68 58 E-Mail: mariola.klasa@yahoo.de     Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.

Uzależnienia

Temat uzależnień jest obszarem zainteresowań wielu ekspertów z zakresu psychologii i medycyny, ale także literatury popularnonaukowej i filmu. Ze względu na rosnącą skalę tego zjawiska cieszy się coraz większą popularnością wśród specjalistów i nie tylko.   Specjaliści koncentrują się głównie na badaniu źródeł powstawania uzależnień i poszukiwaniu skutecznych metod leczenia. Na co dzień jednak problemem uzależnień spotyka każdego z nas w różnym stopniu. Obejmuje swoim zasięgiem osoby ze wszystkich warstw społecznych, bez względu na płeć i dotyczy coraz młodszych osób. Podejrzewam, że każdy z nas ma wśród swoich znajomych, przyjaciół czy w rodzinie osobę zmagającą się z uzależnieniem. Im bliższe i ważniejsze relacje z osobą zmagającą się z problemem uzależnienia tym trudniej rozpoznać i zrozumieć problem.   Wpływ na to ma wiele czynników poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Jednak wzrost świadomości i wiedza o tym jakie objawy świadczą o uzależnieniu i co zrobić w takiej sytuacji jest szansą na zmianę.   Kiedy dostałam propozycję napisania niniejszego artykułu o uzależnieniach bardzo się ucieszyłam. Praca z osobami zależnymi od różnych substancji psychoaktywnych i ich bliskimi jest jednym z obszarów moich wieloletnich doświadczeń zawodowych. Tak w gabinecie jak i podczas prowadzonych przeze mnie warsztatów spotykam się z dużym zainteresowaniem i konkretnymi pytaniami czy pewne zachowania lub czynności są już uzależnieniem czy jeszcze nie?   Po czym rozpoznać nałóg?  Skoro alkohol jest dostępny wraz z przyzwoleniem społecznym na jego spożywanie, to gdzie jest granica między tak zwanym normalnym piciem a uzależnieniem ?   Czym jest uzależnienie? Uzależnienie stanowi jeden z najpoważniejszych problemów naszych czasów i zajmuje ważne miejsce w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10).   Dzięki temu uzależnienie ma swoją definicję i diagnozuje się według ściśle określonych kryteriów. Znajomość tych kryteriów pozwoli lepiej zrozumieć czym jest uzależnienie od strony psychologicznej.   Powszechnie używamy określenia uzależniony, ale tak na prawdę nie chodzi o to by określić kim ktoś jest, a kim nie jest. Chodzi bardziej o to by zwrócić uwagę na pewną specyficzna relację jaką charakteryzuje uzależnienie. Stąd używam także bardziej opisowego terminu: osoba zależna od substancji.    Tak rozumiany problem może się zatem przejawiać w relacjach z różnymi substancjami czy czynnościami. Najczęstsze substancje to oczywiście alkohol, nikotyna czy narkotyki. Zależność może być także od czynności takich jak hazard, jedzenie, praca, zakupy, czynności seksualne, Internet.   Zależność dotyczy więzi i relacji jaka wytwarza się miedzy osobą, a substancją czy czynnością. To właśnie ten specyficzny rodzaj związania wraz z korzyściami i konsekwencjami jest tym co nazywamy powszechnie uzależnieniem.   Według definicji zależność od substancji jest to nie przystosowawczy wzorzec ich używania prowadzący do klinicznie znacząco mniejszej sprawności lub dystresu. (za: Sacks i Reis 2005: 323 ). Przejawia się charakterystycznymi potrzebami i zrachowaniami na skutek używania substancji. Jest oczywistym i z góry wiadomym, że w miarę upływu czasu, jest to relacja prowadząca do upośledzania umiejętności intelektualnych, emocjonalnych i społecznych oraz generująca bardzo dużo stresu dla samej osoby zależnej od substancji jak i jej najbliższych.   Jak rozpoznać uzależnienie? Zależność miedzy osobą a substancją czy czynnością jest to proces, który tworzy się i trwa niejednokrotnie przez lata. Stanowi także ostatni z etapów na tej drodze, która zaczyna się od pierwszego kontaktu, przechodzi przez fazę eksperymentowania, używania, dalej nadużywania aż do zależności od substancji. Stąd nie każde używanie, czy nawet nadużywanie substancji czy czynności jest jeszcze taką zależnością. Istnieją określone kryteria charakteryzujące taką silną i wyniszczającą relację między osobą a substancją.   Pierwszym takim kryterium jest tolerancja. Mówimy o wzroście tolerancji związanej z potrzebą przyjmowania coraz większych dawek w celu uzyskania pożądanego efektu. Przy stałym stosowaniu tej samej ilości dochodzi do osłabienia jej działania, co wywołuje potrzebę zwiększenia dawki w celu intoksykacji. Jest to związane zarówno z ilością jak i częstością przyjmowania danej substancji.   Przykładem takich zachowań jest m.im. picie więcej i częściej niż reszta towarzystwa, w taki sposób, że jest to zauważalne dla innych lub przychodzenie na imprezę już pod wpływem. Tolerancja początkowo ma charakter wzrostowy jak to jest opisane powyżej, ale z czasem dochodzi do zmniejszenia tolerancji. Oznacza to, że mniejsza niż zazwyczaj dawka wywołuje już upojenie.   Drugim kryterium są objawy abstynencyjne zarówno emocjonalne jak i fizyczne.   Przykładem takich objawów są: niepokój, lęk, drażliwość, przygnębienie, dolegliwości bólowe, drżenia, pocenie się, drgawki, nudności, zaburzenia snu.   Takie objawy występują po nagłym zaprzestaniu lub znacznym zmniejszeniu ilości przyjmowanych substancji. Jest to bardzo nieprzyjemny stan fizyczny i psychiczny, który czasami jest na tyle przestraszający, że mobilizuje do szukania pomocy. Na skutek długo trwającego zażywania pojawia się potrzeba przyjmowania substancji w celu uniknięcia wystąpienia objawów odstawiennych. Tak więc osoby pozostają cały czas pod wpływem substancji by uniknąć takich sytuacji kiedy mogłyby się pojawić nieprzyjemne objawy. Jest to forma samoleczenia poprzez znoszenie objawów poprzez coś co tak na prawdę je wywołuje. Początkowo substancja pozwala znosić trud istnienia, przez co skutki jej zażywania stają się źródłem nowych cierpień.   Trzecim kryterium jest utrata kontroli w postaci ilości i czasu. Przejawia się nieplanowanym zwiększeniem dawek lub spożywania dłużej niż zamierzano. Wszelkiego rodzaju obietnice, postanowienia i zobowiązania nie mają żadnego pokrycia w rzeczywistości, zarówno przed samym sobą jak i najbliższymi. Przez co budzi coraz częstszy brak zaufania i rosnące poczucie nieodpowiedzialności.   Czwartym kryterium jest towarzyszący głód i stałe pragnienie zażycia środka. Stąd bardzo często są nieudane próby powstrzymania się od zażycia substancji, ponieważ nie jest to tylko kwestia woli czy braku chęci, ale nieodparte pragnienie i wewnętrzne poczucie przymusu. Przejawia się w nieudanych próbach powstrzymania się od sięgania po substancje.   Piątym kryterium jest koncentracja życia wokół zdobycia i zażycia środka przez co cała uwaga i energia skupia się wokół takich ludzi i sytuacji, które to umożliwiają. To nadmierne zaabsorbowanie zaczyna dominować nad innymi sferami życia, takimi jak przyjaciele, praca, rodzina, zainteresowania itp. Pole zainteresowań, relacji z innymi i działań zawęża się tylko do tych co stwarzają taką możliwość.   Szóste kryterium to kontynuowanie zażywania substancji pomimo widocznych kosztów fizycznych i psychicznych, które powstają w wyniku ich przyjmowania. Możemy do nich zaliczyć choroby, kwestie finansowe.   W momencie występowania przynajmniej trzech spośród powyższych objawów, które występują nieprzerwalnie przez okres jednego miesiąca w ciągu ostatniego roku rozpoznajemy zespół uzależnienia. Kiedy występują te dwa czynniki wzrost tolerancji na przyjmowaną substancję i występowanie objawów odstawiennych mówimy wówczas o zależności od substancji.

Planowanie rodziny

Centrum zdrowia seksualnego i planowania rodziny (Zentrum für sexuelle Gesundheit und Familienplanung)   System krzewienia zdrowia seksualnego i planowania rodziny istnieje w Berlinie od ponad dziesięciu lat i jest nieodłącznym elementem berlińskiej publicznej służby zdrowia. Składa się na niego sześć poradni: po jednej w dzielnicach Steglitz-Zehlendorf, Wilmersdorf- Charlotenburg, Marzahn- Hellersdorf, Friedrichshain-Kreuzberg oraz dwie w Mitte. Poradnie podlegają dzielnicowym urzędom zdrowia i różnią się nieznacznie swoim profilem. Świadczenia w poszczególnych centrach mogą więc różnić się swoim zasięgiem.   W centrum pracuje wielofunkcyjny zespól pracowników i pracowniczek złożony z następujących zawodów: personel medyczny: lekarki/ lekarze, położne, asystentki medyczne, personel doradczy: pedagodzy społeczni, psycholożki, oraz pracownice administracyjne.   Usługi centrum są bezpłatne, jedynie za test HIV naliczana jest niewielka opłata. Z całej palety usług mogą korzystać osoby zamieszkałe w Berlinie, niektóre z nich są również dostępne dla osób bez zameldowania w stolicy. Pracownice i pracownicy podlegają tajemnicy zawodowej, w związku z czym poufne informacje ustawowo nie mogą być przekazywane innym urzędom tudzież osobom trzecim.   Do głównych zakresów działań centrum należą: antykoncepcja (Verhütung), porady dla kobiet w ciąży (Schwangerenberatung), badania ginekologiczne oraz opieka medyczna dla kobiet nieobjętych ubezpieczeniem zdrowotnym (gynäkologische Untersuchung von Nichtversicherten und med. Betreuung von nichtversicherten Schwangeren), porady psychologiczne dla osób indywidualnych oraz dla par (psychologische Beratung für Einzelne und Paarberatung), edukacja seksualna/prewencja (Sexualpädagogik/Präventionsarbeit), oferty dotyczące zdrowia seksualnego (Angebote der sexuellen Gesundheit).   W języku niemieckim zakorzeniła się terminologia, istotna z punktu widzenia regulacji prawnych. Warto więc wiedzieć, że obowiązkowa konsultacja przedaborcyjna regulowana odpowiednią ustawą to Schwangerschaftskonfliktberatung, zaś wszelkie porady dla kobiet w ciąży to Schwangerenberatung.   Bezpłatna antykoncepcja (Kostenübernahme für Verhütungsmittel) Jednym z licznych elementów planowania rodziny jest ochrona przed niepożądaną ciążą. W Berlinie istnieje unikalny na skalę kraju program przejmowania kosztów za wszelkie uznane środki antykoncepcyjne dla osób o niskich dochodach, które ukończyły 22 rok życia. Zainteresowani wsparciem mogą zgłosić się do centrum w czasie otwartych godzin przyjęć bez konieczności umawiania się na spotkanie. Przedkładają oni odpowiednią receptę oraz wymagane dokumenty, takie jak zaświadczenie o dochodach i wysokości czynszu za mieszkanie oraz potwierdzenie zameldowania w Berlinie. Po sprawdzeniu uprawnienia do rekompensaty kosztów, recepta zostaje ostemplowana i może być zrealizowana w aptece bez uiszczania opłaty.   Porady dla kobiet w ciąży (Schwangerenberatung) Istotną kwestią towarzyszącą przyszłemu macierzyństwu stanowią sprawy materialne i społeczne. Tutaj poradnie informują przyszłe matki i ojców o świadczeniach społecznych, takich jak zasiłek macierzyński i rodzicielski oraz pomagają przy złożeniu podań na jednorazowe zapomogi w urzędzie pracy lub urzędzie socjalnym oraz na wsparcie z fundacji „Pomoc dla Rodziny” („Hilfe für die Familie”).   Ponadto poradnie informują o świadczeniach i usługach stron trzecich – położnych, klinik porodowych, żłobków czy przedszkoli oraz wskazuję pomocną drogę w kwestiach prawnych, na przykład związanych z uznaniem ojcostwa, adopcji lub przyznania alimentów.   W sytuacjach szczególnych, na przykład w wypadku nieprawidłowego wyniku badan prenatalnych, przyszli rodzice maja możliwość rozmowy z psycholożką lub ginekolożką.   Ginekologiczna pomoc medyczna dla kobiet bez ubezpieczenia zdrowotnego (gynäkologische Untersuchung von Nichtversicherten)   Poradnie prowadzą również świadczenia medyczne dla kobiet w ciąży, które nie posiadają ubezpieczenia zdrowotnego w oparciu o wytyczne opieki przedporodowej, w tym badania prenatalne oraz specjalistyczne badania w obliczu ryzyka medycznego. Przyszłe matki otrzymują również książeczki zdrowia matki (Mutterpass).   Kobiety, które odczuwają ginekologiczne problemy zdrowotne, mogą zgłosić się do Centrum na badania i poradę medyczna oraz otrzymać informacje na temat antykoncepcji. Możliwe jest również wykonanie testu ciążowego.   Porady psychologiczne dla osób indywidualnych oraz dla par (psychologische Einzel- und Paarberatung) Z porad psychologicznych mogą korzystać zarówno pojedyncze osoby jak i pary. Czas oczekiwania na rozmowy z odpowiednio przeszkolonym pedagogiem lub psychologiem jest krótki a sesje bezpłatne. Wskazaniami do szukania psychologicznej pomocy mogą być np.: osobiste kryzysy emocjonalne, kłopoty z utrzymaniem związku, rozstanie w partnerstwie, ciąża, poronienie, niepokojący wynik badania prenatalnego, psychiczne obciążenie przy trudnościach w zajściu w ciąże, problemy lub zaburzenia seksualne, pytania o orientację seksualną, zagadnienia osobistego rozwoju lub stylu życia.   Edukacja seksualna/prewencja (Sexualpädagogik/ Präventionsarbeit)   Centra oferują edukację seksualną dla wszystkich, bez względu na wiek. Pracują one bezpośrednio z grupami młodzieży i dorosłych a także przekazują wiedzę pracownikom społecznym oraz pedagogom na co dzień pracującym z tymi grupami.   Autorki: Zuzanna Paduch, Ania Najam   CENTRUM PLANOWANIA RODZINY Dienstgebäude: Rubensstr. 125, 12157 Berlin Budynek-Nr. 30 Zuzanna Paduch Tel: (030) 902 991 711 E-Mail: zuzanna.paduch@ba-sz.berlin.de   CENTRUM ZDROWIA SEKSULANEGO I PLANOWANIA RODZINY Hohenzollerndamm 174, 10713 Berlin Anna Najam E-Mail: anna.najam@charlottenburg-wilmersdorf.de   Ciąża i poród Jak mogę przygotować się do porodu? Gdzie odbiorę akt urodzenia? Kiedy otrzymam jedynie odpis z rejestru urodzeń? Czym jest Mutterschutz (ustawowa ochrona pracującej kobiety w ciąży i po połogu)? Czym jest Elternzeit (urlop wychowawczy)? Gdzie uzyskać pomoc w razie problemów podczas ciąży? Link kliknij tutaj Jesteś w ciąży i masz wiele pytań? Anonimowe doradztwo i poufny poród. Profesjonalne porady i kompleksową pomoc we wszystkich kwestiach związanych z ciążą i porodem uzyskasz również w swojej okolicy. Link kliknij tutaj   Telefon zaufania: dla kobiet w ciąży znajdujących się w trudnej sytuacji: 0800 40 40 020   Jestem w ciąży  Położna- Hebamme Każda kobieta w ciąży ma prawo do położnej. Opieka położnej obejmuje kobiety w czasie ciąży, porodu i kompleksowo w okresie połogu, a także wsparcie podczas całego okresu karmienia piersią. Koszt takiej opieki pokrywany jest przez ubezpieczenie zdrowotne. Wszelkie informacje o ciąży uzyskasz od położnej na kursie bądź podczas wizyty domowej.   Więcej na: LINK DE: kidsgo oraz Hebammenliste (wyszukać tu można także położne mówiące po polsku)   Przydatna strona: Związek Położnych – Berliner Hebammenverband e.V.   Artykuł powstał w ramach projektu „Kinder erziehen in Deutschland – Was ist anders? Orientierungshilfe für polnische Familien in Pankow”, który jest  jest finansowany w ramach funduszy Urzędu dzielnicowego Pankow.   Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.

Ergoterapia

Czy masz wrażenie, że Twoje dziecko często jest: •rozproszone, •nadmiernie lękliwe, •niewystarczająco samodzielne, •bardzo wrażliwe na bodźce takie jak zapach, dotyk czy hałas, •niezdarne/niezręczne, •powolne w wykonywaniu swoich zadań, •niepewne siebie, •nadmiernie wstydliwe?   Czy nauczyciel/wychowawca zwrócił Ci uwagę, że Twoja pociecha ma w przedszkolu/szkole problemy z: •utrzymaniem porządku na swoim miejscu pracy, •koncentracją, •wyraźnym pisaniem, •zabawą z rówieśnikami, która często kończy się zachowaniem agresywnym, •integracją z grupa? Jeżeli opisane wyżej sytuacje dotyczą Twojego dziecka, to warto rozważyć wykorzystanie ERGOTERAPII w rozwiązaniu jego problemów. Jako rodzice dążymy do zrozumienia i wspierania dziecka w trudnych dla niego sytuacjach.   Lekarze, nauczyciele i wychowawcy często polecają Ergoterapię jako narzędzie pomocne rodzicom, niestety najczęściej nie potrafiąc wyjaśnić dokładnie czym ona jest. W Niemczech Ergoterapeuci od 1954 roku wspomagają pacjentów w różnych obszarach medycyny m.in.: ortopedii, neurologii, psychiatrii, geriatrii czy pediatrii.   Celem terapii u dorosłych jest zachowanie lub odzyskanie samodzielności po wypadku lub podczas choroby, która powoduje kalectwo jak n.p. udar mózgu, choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane itp.   W zakresie pediatrii, Ergoterapeuta zajmuje się korygowaniem nieprawidłowości w rozwoju dziecka zarówno fizycznego, psychicznego, emocjonalnego, percepcji ogólnej, jak i rozwoju mowy i komunikacji. „dziwne” lub określane jako „złe” zachowanie dziecka w domu/przedszkolu/szkole, nie świadczy jednoznacznie o wychowawczej porażce rodziców czy o tym, że zachowanie to jest im obojętne, a raczej wskazuje na zaburzenia w integracji sensorycznej. Ta jedna z podstaw prawidłowego rozwoju dziecka, oznacza umiejętność pozwalającą odczuwać, porządkować, składać w jedną całość i rozumieć bodźce dochodzące do mózgu za pośrednictwem naszych zmysłów. Prawidłowa integracja sensoryczna wykorzystując analizę bodźców dotykowych, słuchowych, wzrokowych, węchowych, smakowych, jak i orientacji przestrzennej, implikuje zachowanie adekwatne do sytuacji.   Ergoterapeuta, przez obserwacje dziecka podczas zabawy, potrafi stwierdzić czy i jakie problemy w przetwarzaniu bodźców występują u małego pacjenta. Zajęcia zawsze prowadzone są w formie zabawy, by dziecko nie miało wrażenia, że poddawane jest leczeniu, co powoduje, że dzieci na ergoterapie chodzą chętniej niż do szkoły i cieszą się na każde kolejne spotkanie. Ponieważ zmysł dziecka najlepiej rozwija się w ruchu, terapeuta wybiera indywidualne ćwiczenia fizyczne jak np.: *balansowanie, *skakanie, *wspinanie się.   Wysiłek fizyczny dziecka zawsze powiązany jest z odpowiednią grą planszową, przy której się zwiększa koncentracja.    To tylko jeden z nielicznych przykładów w jaki sposób Ergoterapeuta wspiera dziecko w rozwoju.   Skierowanie na Ergoterapię wystawia lekarz pediatra, a jej koszt w 100% pokrywany jest z ubezpieczenia zdrowotnego. Decyzja o wyborze miejsca przeprowadzania terapii, która odbywa się 1-2 w tygodniu, należy do rodziców. W dużych gabinetach, w których pracuje więcej niż jeden terapeuta, najczęściej nie ma możliwości wyboru konkretnej osoby pracującej z dzieckiem, ale należy pamiętać o tym, że w każdej chwili rodzice maja prawo zmienić terapeutę lub gabinet, jeżeli nie są zadowoleni z rezultatów.   Warto wiec korzystać z niemieckiego systemu ochrony zdrowia, który nie obciążając kieszeni rodziców daje dziecku możliwość optymalnego rozwoju.     Autorka:  Johanna Kalarus Fachergotherapeutin für Pädiatrie Ergotherapie Kalarus   Artykuł powstał w ramach projektu „Kinder erziehen in Deutschland – Was ist anders? Orientierungshilfe für polnische Familien in Pankow”, który został sfinansowany w ramach funduszy Urzędu dzielnicowego Pankow.   Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.

Kiedy udać się z dzieckiem do logopedy?

Ze względu na to, że w początkowym okresie rodzice przebywają ze swymi pociechami niemal nieustannie, zdarza się, że nie dostrzegają ich wad wymowy. Bywa też tak, że traktują je jako zindywidualizowany, charakterystyczny sposób mówienia ich dziecka, nie biorąc pod uwagę, że mają do czynienia z wadą wymowy. Tymczasem należałoby je zdiagnozować i poddać terapii. A wszystko po to, by dziecko mogło się dalej prawidłowo rozwijać.   Rozwój językowy jest bezpośrednio związany np. z motoryką ręki (w przyszłości umiejętność pisania), synchronizacją półkul mózgowych (umiejętność zapamiętywania, koncentracji, a w konsekwencji czytania), jak również z emocjami dziecka (rozwój psychiczny). Ze względu na te powiązania tak niezwykle ważne są wczesna diagnostyka i dobranie odpowiedniej terapii.   Określenie terapia logopedyczna wywołuje u wielu rodziców bardzo często negatywne uczucia, związane niejednokrotnie z własnymi przeżyciami z dzieciństwa.   Tymczasem nie ma się czego bać!   Metody, a przede wszystkim podejście pedagogiczne do dzieci, uległy daleko idącym zmianom. Dziś małych pacjentów traktuje się z należytą uwagą i po przyjacielsku jako partnerów w procesie terapeutycznym. Ich udział i chęć współpracy są w nim najważniejsze.   Zajęcia logopedyczne w ogromnej mierze polegają na wykonywaniu ćwiczeń w charakterze zabawy, np. dmuchanie przez rurkę, zabawy z pacynką, zgadywanki i gry memory. Dzieci podczas terapii spędzają czas, który nie tylko przyczynia się do ich dalszego prawidłowego rozwoju, terapeutyzuje je, lecz także jest dla nich atrakcyjny jako zabawa.   Im wcześniej dziecko zacznie terapię, tym szybsze może ona przynieść efekty.   Drodzy Rodzice: Jeśli zauważycie niepokojące sygnały w rozwoju mowy Waszego dziecka, nie wahajcie się skorzystać z konsultacji logopedycznej! Od tego zależy dalszych rozwój Waszej Pociechy! Trafna diagnoza to wielka szansa na rozwiązanie dotychczasowych problemów i możliwość zapobiegnięcia przyszłym trudnościom w mówieniu, czytaniu i pisaniu!   Równie ważne jest również to, by potrzebę terapii zakomunikować dziecku w sposób pozytywny – jako spotkanie z zabawami językowymi. Pozytywne nastawienie rodziców udziela się dziecku, dodaje mu odwagi, zwiększa w nim motywację do wykonywania zalecanych ćwiczeń i interakcji z logoped(k)ą. Zwiększa to szanse na dobre i szybkie efekty terapii logopedycznej.   Zatem po tym, jak już odczarowaliśmy zajęcia logopedyczne i jako Rodzice nabraliście odwagi i chęci, by pójść razem z Waszą Pociechą na konsultacje, przejdźmy do pytania postawionego w tytule:   Kiedy należy pójść z dzieckiem do logopedy? Jednym z częstszych stereotypów ciążących na rozwoju mowy dzieci jest przekonanie zawarte w słowach „Jeszcze ma czas…” „Na pewno z tego wyrośnie…”. Tymczasem wiele zaburzeń rozwoju mowy wynika z zaburzeń motoryki artykulacyjnej, a nie jest wadą rozwojową, z której można wyrosnąć, np.: dyzatria – zaburzenie wymowy wynikające z dysfunkcji aparatu mowy (języka, przełyku, gardła, krtani); dyzglosia – zaburzenie wymowy wynikające z niewłaściwego ukształtowania organów artykulacyjnych; dyslalia – zaburzenie polegające na zamianie dźwięków sąsiadujących w wyrazie, ich opuszczaniu lub zastępowaniu przez inne.   W powyższych wypadkach dziecko pozostawione bez terapii praktycznie nie ma szansy dojść samo do sprawności artykulacyjnej.   Również zbyt krótkie więzadełko pod językiem lub górną wargą prowadzi do problemów z wymową. Początkowo wada ta objawia się trudnościami w przyjmowaniu (widoczne już podczas ssania przez dziecko piersi lub butelki), łykaniu i gryzieniu pokarmów.   Wiele innych wad wymowy również nie ulegnie redukcji samoistnie. Dzieci z wadami wymowy wymagają wsparcia logopedycznego ze strony specjalistek i specjalistów, a emocjonalnego od rodziców i dalszej rodziny. Utrwalone lub piętnowane przez otoczenie wady wymowy wpływają istotnie na poczucie samoakaceptacji dziecka i jego relacje z rówieśnikami, motywację do nabywania języka i uczenia się.   Z pewnością wielu rodziców obserwujących bacznie rozwój własnych dzieci zadaje sobie pytanie o konieczność konsultacji logopedycznych i niejednokrotnie szuka odpowiedzi na forach internetowych. Przychodzimy zatem z pomocą i konkretną wiedzą o sygnałach alarmowych w rozwoju językowym dzieci.   Oto wybór najważniejszych syndromów wskazujących na potrzebę konsultacji logopedycznych i ewentualnego wsparcia dziecka odpowiednią terapią: Jeśli dziecko nie wypowiada najprostszych słów najczęściej wypowiadanych w jego obecności, np. mama, tata, baba, bobo, a ukończyło już 1. rok życia. Jeśli dziecko po ukończeniu 2. roku życia wypowiada jedynie pojedyncze słowa lub sylaby i nie łączy ich w konstrukcje dwuwyrazowe, np. Mama da(j), piłka tam. Kiedy dziecko ma ok. trzech lat i mówi w sposób zupełnie niezrozumiały dla otoczenia. Zwłaszcza jesli nawet rodzice mają problem z jego zrozumieniem! Jeśli dziecko ma problemy ze słuchem. Uwaga: często po stanie zapalnym ucha pozostaje w nim woda, której obecność uniemożliwia poprawne słyszenie i w konsekwencji nabywanie właściwych form językowych i zrozumiałe mówienie. Jeśli dziecko ukończyło 4. rok życia i wypowiada głoski syczące (s, z, c, dz,) jako zmiękczone (ś, ź, ć, dź). Jeśli dziecko ukończyło 4. rok życia i nie próbuje wypowiadać głosek szumiących (rz, sz, cz, dż). Jeśli dziecko ukończyło 4. rok życia i wypowiada głoskę r jako j, np. jowej zamiast rower.   Przyczyną wad wymowy nigdy nie jest dwujęzyczność. Natomiast dzieci dwujęzyczne wymagają szczególnego wsparcia ze strony rodziców, opiekunów i logopedów. Dlatego nie należy zwlekać z konsultacjami logopedycznymi. Warto zasięgnąć fachowej opinii! W przypadku dzieci dwu- lub wielojęzycznych najlepiej u logopedów mających doświadczenie w pracy z nimi.     Autorka: Dr. Anna Mróz   Artykuł powstał w ramach projektu „Kinder erziehen in Deutschland – Was ist anders? Orientierungshilfe für polnische Familien in Pankow”, który został sfinansowany w ramach funduszy Urzędu dzielnicowego Pankow.   Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.