Słownik / Jugendamt
ERZIEHUNGSBERECHTIGTE/-R; -N – osoba/-y z prawami rodzicielskimi (rodzice) SORGERECHT – prawa rodzicielskie itd. » AUFENTHALTBESTIMMUNGSRECHT – ABR – prawo do decydowania o miejscu pobytu dziecka (wchodzi w zakres praw rodzicielskich) itd. JUGENDAMT – dzielnicowy urząd powołany do wspierania rodziny w zapewnieniu dobra dziecka. Zajmuje się przedszkolami i innymi formami opieki nad dziećmi, prawną i finansową pomocą dla samotnie wychowujących rodziców, ośrodkami organizującymi czas wolny dla rodzin, różnymi formami terapii, poradnictwem wychowawczym oraz pomocą w sytuacjach kryzysowych, pomocą dla młodocianych, którzy weszli w konflikt z prawem LINK DE: kliknij HILFEN ZUR ERZIEHUNG – różne formy pomocy pedagogiczno-psychologicznej ze strony dzielnicowego urzędu do spraw dzieci i młodzieży (Jugendamtu): • prewencyjne/ w sytuacjach kryzysowych w rodzinie (np. Sozialpädagogische Famillienhilfe – ambulatoryjna, pedagogiczno-psychologiczna pomoc dla rodziny, Tagesgruppen – pedagogiczna forma opieki, • interwencyjne – gdy dobro dziecka w rodzinie jest zagrożone (różne formy stacjonarne: Heime – domy dziecka, Krisenzentren – ośrodki kryzysowe, Pflegefamillie – rodzina zastępcza): LINK DE: kliknij BEGLEITETER UMGANG – kontakt rodzica z dzieckiem w obecności osoby wyznaczonej przez Jugendamt. Może być nakazany przez sąd rodzinny (Familiengericht) lub zalecony przez Jugendamt. LINK DE: kliknij INOBHUTNAHME – przejęcie opieki nad dzieckiem. W sytuacjach, gdy dobro dziecka w rodzinie jest zagrożone, Jugendamt ma prawo i obowiązek do tymczasowego przejęcia opieki nad dzieckiem i umieszczenia go w powołanym do tego celu ośrodku – Kinder- Jugendnotdienst. Sąd rodzinny (Familiengericht) decyduje w sytuacjach spornych, czy i kiedy dziecko może wrócić do rodziców VERFAHRENSBEISTAND / „ANWALT DES KINDES” – osoba (psycholog, pedagog, adwokat) reprezentująca dziecko (z uwzględnieniem jego woli i dobra) w postępowaniu przed sądem rodzinnym, „adwokat dziecka” BERATUNGSSTELLE – PORADNIA: W SPRAWACH SZKOLNYCH: Schulpsychologische und Inkusionspädagogische Beratungs- und Unterstützungszentren – poradnia szkolna dla uczniów, rodziców i nauczycieli: LINK DE: kliknij Antrag – wniosek Familiengericht – sąd rodzinny Anwalt – adwokat, Bescheinigung – zaświadczenie Gutachten – opinia Gutachter – rzeczoznawca Bescheid – orzeczenie Impfung – szczepienie Impfpass/ Impfheft – książeczka szczepień Fieber – gorączka Masern – odra Mumps – świnka Röteln – różyczka Windpocken – ospa wietrzna Magen-Darm-Grippe – grypa jelitowo-żołądkowa Durchfall – biegunka Hepatitis – żółtaczka Erkältung – przeziębienie Läuse – wszy Arzt, Ärzte – lekarz/-e Kinderarzt – pediatra HNO – Hals-Nasen-Ohren-Arzt – laryngolog Augenarzt – okulista Zahnarzt – dentysta, Frauenarzt – ginekolog Hautarzt – dermatolog W SPRAWACH RODZINNYCH: Erziehungs- und Familienberatung – poradnia wychowawcza i rodzinna: LINK DE: kliknij W SPRAWACH ZDROWIA PSYCHICZNEGO: Sozialpsychiatrischer Dienst: LINK DE: kliknij W SPRAWACH SOCJALNYCH: np. Migrationsberatung für Erwachsene Zuwanderer lub Schuldnerberatung (poradnia dla osób zadłużonych) SPZ – Sozialpädiatrisches Zentrum / KJA – Kinder- und Jugendambulanz – ambulatoryjny ośrodek diagnozy i terapii dla dzieci i młodzieży: LINK DE: kliknij Gesundheitsamt – Wydział zdrowia. Jednym z jego działów jest Kinder- und Jugendgesundheitsdienst – ośrodek zdrowia dla dzieci i młodzieży: LINK DE: kliknij BADANIA OKRESOWE U1- U9 DLA DZIECI LINK: kliknij U1-U7 – zdrowotne badania prewencyjne rozwoju fizycznego i psychicznego u dzieci od urodzenia do 2. roku życia. U7-U9 – badania dzieci w wieku przedszkolnym od 2. do ok. 5. roku życia, przeprowadza je pediatra (Kinderarzt) albo Kinder- und Jugendgesundheitsdienst. Wyniki wpisywane są w (żółtej) książeczce zdrowia dziecka (Kinderuntersuchungsheft / Gelbes Heft). Badania U w Berlinie nie są obowiązkowe, ale informacja o ich niewykonaniu jest przekazywana do Kinder- und Jugengesundheitsdienst, po czym urząd ten zaprasza lub odwiedza rodziców (bądź wysyła pismo) w celu uświadomienia im ważności badań kontrolnych. Unikanie kontroli lekarskich widziane jest jako zagrożenie dobra dziecka i zgłaszane również do Jugendamtu. LINK DE: kliknij I-Status – uznanie zwiększonego zapotrzebowania na pomoc w stymulacji rozwoju dla dziecka z zaburzeniami w nauce, emocjonalnymi lub społecznymi, wydawane dla dzieci przedszkolnych lub uczęszczających do świetlicy przez Kinder- und Jugendgesundheitsdienst, dla dzieci szkolnych przez Schulamt. LINK DE: kliknij U1-U9 ZDROWOTNE BADANIA PREWENCYJNE KITA– skrót od KINDERTAGESSTÄTTE – przedszkole Kindertagespflegestätte /Tagesmutter, Tagesvater –Alternatywna do przedszkola forma opieki nad dzieckiem Kita-Gutschein – zaświadczenie gwarantujące częściowe pokrycie kosztów opieki nad dzieckiem przez państwo. Podanie składa się w dzielnicowym urzędzie do spraw młodzieży (Jugendamt – Kindertagesbetreung), LINK DE: link Eingewöhnungsphase – czas adaptacji dziecka do przedszkola, podczas którego rodzice przebywają z dzieckiem od kilku dni do kilku tygodni w przedszkolu. Średnio przeznacza się na to 4 tygodnie, ale uzależnione jest to od tempa integracji dziecka Entwicklungsgespräch – rozmowa/wywiad z rodzicami o rozwoju dziecka przeprowadzona w przedszkolu. SCHULSYSTEM– system szkolnictwa Schulamt – urząd do spraw szkolnych (odpowiednik wydziału oświaty) Schulpflicht – obowiązek szkolny Einschulung – przyjęcie dziecka do szkoły, poprzedzone zapisem dziecka w szkole podstawowej i badaniami dojrzałości szkolnej Schuluntersuchung w Kinder-und Jugendgesundheitsdienst Grundschule – szkoła podstawowa, Oberschule – szkoła średnia, więcej patrz dział Szkoła Willkommensklassen – klasy dla dzieci w wieku szkolnym, które przybyły z zagranicy z niewystarczającą znajomością języka niemieckiego DAZ – Deutsch als Zweitsprache – dodatkowe zajęcia dla migrantów z języka niemieckiego przeprowadzane m.in. w szkołach podstawowych SaPh – Schulanfansphase – uczniowie 1. i 2. klasy szkoły podstawowej mają wspólne zajęcia JüL – Jahrgangsübergreifendes Lernem – uczniowie 1., 2. i 3. klasy mają wspólne zajęcia Förderunterricht – dodatkowe zajęcia w młodszych klasach dla uczniów mających trudności uczenia się matematyki lub języka niemieckiego Klassenlehrer*in – wychowawca w szkole Schulverweigerer – dzieci i młodzież nie spełniające obowiązku szkolnego. Rodzice ponoszą odpowiedzialność karną Schulschwänzen – potoczne określenie na wagary Entschuldigung – usprawiedliwienie nieobecności w szkole pisane przez rodziców Ärztliche Bescheinigung – zaświadczenie o chorobie lub jej braku (e)BBR – (erweitete) Berufsbildungsreife – świadectwo zdania egzaminu po 9. lub 10. klasie, umożliwiające podjęcie dalszego kształcenia zawodowego. moje notatki Berlin 2017 ABC RODZICA W BERLINIE POLIN IN BERLIN ERSTE SCHRITTE NEUE CHANCEN- EIN RATGEBER FÜR FRAUEN strona: 46 MSA – Mittlerer Schulabschluss – świadectwo zdania egzaminu po 10. klasie, umożliwiające podjęcie dalszego kształcenia zawodowego lub dalszej nauki w celu uzyskania matury (Abitur) Elternabend – zebranie rodziców w przedszkolu i szkole, na którym wybierany jest komitet rodzicielski (Elternvertreter) i przekazywane są bieżące informacje ważne dla rodziców. Nie omawia się ocen i zachowania pojedynczych uczniów. Do tego służy Elternsprechtag w szkole lub Entwicklungsgespräch w przedszkolu Elternsprechtag – indywidualna rozmowa rodziców z nauczycielami różnych przedmiotów, odbywa się 1 do 2 razy w roku w szkole, zwykle trzeba się wpisać na listę. Mile widziana jest na ogół obecność ucznia AMBULANTE FAMILIENPFLEGE– doraźna forma opieki nad dzieckiem (do 14. roku życia) w domu, finansowana przez kasę chorych (lub Jugendamt) LINK DE: kliknij KINDERGELD – zasiłek na dzieci przyznawany przez Familienkasse LINK DE: kliknij LINK DE: kliknij ELTERNGELD– zasiłek wychowawczy
Rodziny zastępcze w Niemczech
I Ty możesz stworzyć dom! Zostań polskojęzyczną rodziną zastępczą Niemczech. Dzieci w rodzinie zastępczej w Berlinie–w Niemczech. Możesz pomóc dzieciom które straciły poczucie bezpieczeństwa, którym jest rodzina. Polska rodzina zastępcza to język rodzinny i tradycja. Wśród setek tysięcy polskich obywateli mieszkających w Niemczech ok 100 tysięcy to dzieci i młodzież poniżej 18 roku życia. W ramach tej grupy zdarzają się niestety sytuacje, w których biologiczni rodzice nie są w stanie zapewnić opieki swojemu dziecku i konieczna jest ingerencja, właściwego dla miejsca zamieszkania rodziców i dziecka, sądu lub urzędu. Dzieje się tak m.in. wtedy gdy biologiczni rodzice nie są znani lub gdy właściwy niemiecki sąd rodzinny ograniczył lub pozbawił ich władzy rodzicielskiej. W efekcie tego, dzieci umieszczane są w różnych systemach pieczy zastępczej, z których najkorzystniejszymi z punktu widzenia rozwoju dziecka są formy rodzinne. Rodzina zastępcza zapewnia opiekę i wychowanie dziecka do momentu, w którym może ono wrócić do rodziny biologicznej, zostanie adoptowane bądź się usamodzielni. Zapewnienie dziecku bezpieczeństwa i miłości gwarantuje jego prawidłowy rozwój oraz pomaga pokonać stres i wspomnienia negatywnych doświadczeń. Aby dać, trafiającym do opieki zastępczej, polskim dzieciom, szansę na dalsze wychowanie oraz rozwój przy zachowaniu narodowej tożsamości i polskiej mowy. Jeśli masz w sobie chęć pomocy i wsparcia dzieci, które nie mogą wychowywać się w biologicznych rodzinach oraz pragniesz stworzyć im dom pełen ciepła, bezpieczeństwa i zrozumienia, zrób pierwszy krok i przeczytaj poniższą informację. So wird man Pflegeeltern Aby zostać rodziną zastępczą w Niemczech: nie musisz posiadać niemieckiego obywatelstwa; twoja znajomość języka niemieckiego musi być w stopniu umożliwiającym swobodną komunikację z urzędami, placówkami oświatowymi, placówkami zdrowotnymi, itd.; twój status pobytowy w Niemczech musi być ustabilizowany, aby móc zapewnić dziecku stałe utrzymanie i opiekę; nie musisz być w związku małżeńskim, również osoby samotne mogą ubiegać się o status rodziny zastępczej; twoje miesięczne dochody muszą być wystarczające, aby zapewnić dziecku utrzymanie, nie możesz być uzależniony od zasiłku opiekuńczego; powinieneś zapewnić dziecku odpowiednie warunki mieszkaniowe ze względu na potrzebne miejsce do zabawy i nauki; różnica wieku pomiędzy dzieckiem z rodzicem zastępczym nie może przekraczać 45 lat, przy przyjęciu dziecka na czas nieokreślony; decydujące są cechy osobiste i kwalifikacje gwarantujące zapewnienie dziecku bezpiecznego środowiska, w którym będzie się rozwijać i doświadczać wsparcia. Proces kwalifikacji Osoba zainteresowana pełnieniem zadań polskojęzycznej rodziny zastępczej w Niemczech: powinna skontaktować się z jednym z polskich konsulatów na terenie Niemiec; konsulat skontaktuje ją z właściwą terytorialnie niemiecką instytucją. Po stronie niemieckiej, w pierwszej fazie przygotowań, potencjalni rodzice biorą udział w spotkaniu informacyjnym oraz seminarium przygotowawczym. Po odbyciu spotkania informacyjnego rozpoczyna się właściwy proces kwalifikujący kandydatów do uzyskania statusu rodziny zastępczej, podczas którego przeprowadzana jest m.in.: rozmowa kwalifikacyjna, uwzgledniająca m.in. informacje o stanie zdrowia kandydatów na rodziców; kandydaci muszą przedstawić zaświadczenie o niekaralności oraz informację o uzyskiwanych dochodach; Rodzina zastępcza musi odbyć obowiązkowe szkolenie dotyczące praw i obowiązków rodzica zastępczego, podczas którego zdobywa wiedzę niezbędną do pełnienia funkcji. Po uzyskaniu wszelkich informacji oraz podjęciu decyzji dotyczącej przyjęcia dziecka pod opiekę, rodzice będą kierowani do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania urzędu ds. dzieci i młodzieży, tzw. Jugendamt. Poradnictwo oraz wsparcie Podczas całego procesu kwalifikującego, jak i również po przyjęciu dziecka kandydaci oraz rodzice zastępczy mają możliwość korzystania z pomocy doradców oraz wsparcia psychologiczno-pedagogicznego. Wszystkie rodziny zastępcze, w zależności od typu sprawowanej funkcji oraz wieku dziecka, otrzymują comiesięczne świadczenia na pokrycie kosztów związanych z utrzymaniem dziecka. Jak długo pozostaje dziecko w rodzinie zastępczej? Długość pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zależy od rodzaju podjętej opieki: opieka w pełnym wymiarze na czas określony (Kurzzeit-Pflegekinder – befristete Vollzeitpflege) – dziecko pozostaje pod opieką rodziny zastępczej od 3 do 6 miesięcy, opieka w pełnym wymiarze na czas nieokreślony (unbefristete Vollzeitpflege) – dziecko pozostaje pod opieką rodziny zastępczej do 18 roku życia. Czy pełnienie funkcji rodziny zastępczej ograniczone jest do polskich dzieci? Nie. Do rodzin zastępczych kierowane mogą być również dzieci niemieckie, włoskie, tureckie lub innej narodowości. Niemieckie przepisy dotyczące pieczy zastępczej: § 1630 BGB- elterliche Sorge bei Pflegerbestellung und Familienpflege §§ 33, 36, 37, 38 SGB VII monatliche Pflegegeldleistung: §27,33,39 SGVII
Widzenia
Według niemieckiego ustawodawstwa dziecko ma prawo do kontynuacji kontaktów z rodzicami nawet po ich separacji czy rozwodzie. Zarówno matka jak i ojciec – niezależnie u kogo dziecko po rozstaniu rodziców żyje – mają oprócz prawa również obowiązek utrzymywania z nim kontaktów. Są ponadto zobowiązani umożliwiać i ułatwiać kontakt dziecka z drugim rodzicem. Jeżeli jednak byli małżonkowie/ partnerzy nie potrafią w tym zakresie współpracować, obwiniają się wzajemnie lub podejrzewają o działania na szkodę dziecka, sąd rodzinny – mając na uwadze ochronę dobra dziecka – może zarządzić spotkania pod opieką kompetentnej osoby. Jej rolą jest zagwarantowanie bezpiecznego przebiegu tych spotkań, niedopuszczenie do zagrożenia interesów dziecka oraz pomoc obojgu zwaśnionym rodzicom w samodzielnym i bezkonfliktowym organizowaniu tych kontaktów w przyszłości. Dlatego duży nacisk kładzie się na towarzyszące tej pracy porady dla wszystkich zainteresowanych stron. Brak takich spotkań lub ciągły stres z nimi związany może odbić się bardzo niekorzystnie na rozwoju emocjonalnym dziecka. Dlatego ustawodawca wprowadził widzenia pod kontrolą/ opieka na przejściowy, ściśle określony czas. Ich celem ma być usamodzielnienie się tych kontaktów i uniezależnienie od fachowej pomocy. Z urzędowego punktu widzenia sensem tych spotkań jest więc możliwość kontrolowania, czy jeden z rodziców nie wywiera szkodliwego wpływu na dziecko lub – w skrajnych przypadkach czy nie stosuje metod szantażu emocjonalnego i nie buntuje dziecka przeciwko drugiemu. Jest więc w zasadzie logiczne, iż osoba, która podejmuje się takiego zadania chce móc śledzić przebieg rozmów, które ma nadzorować. Z punktu widzenia rodzica zmuszonego do tej formy spotkań z własnym dzieckiem są one przeważnie jedyną szansą na kontynuację lub nawiązanie bliskich kontaktów emocjonalnych z dzieckiem. Pomimo odczuwanego upokorzenia i poczucia niesprawiedliwości (bo argumenty, które do tej decyzji sądu doprowadziły są z reguły przez niego negowane i oceniane jako krzywdzące) nie ma on innej legalnej możliwości na utrzymywanie więzi z dzieckiem. Również dla dziecka jest to całkowicie nienaturalne i często niezrozumiałe, spotykać się z ojcem czy matką “pod nadzorem” i nie móc być sobą, tzn. rozmawiać z nimi tak jak dawniej! Jest to rzeczywiście niezgodne z interesami zarówno dziecka jak i rodzica, by wymagać od nich, aby porozumiewali się w nienaturalny dla nich sposób, czyli w obcym języku. Pamiętajmy, że § 30 Konwencji d/s Ochrony Praw Dziecka ONZ wyraźnie zabrania osobom prywatnym i instytucjom uniemożliwiania dzieciom mówienia ich własnym językiem, podobnie jak wyznawania własnej wiary. Mądrzy i odpowiedzialni rodzice, którzy zdają sobie sprawę z wagi problemu, nie pozwolą odebrać sobie prawa do decydowania, w jakim języku komunikują się z dzieckiem. Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do dokładnego informowania się o przysługujących im prawach oraz do cierpliwego i nieustępliwego upominania się o nie! Walka o dobro dzieci nie jest egoizmem, lecz przejawem miłości i szacunku do nich. Autorka: Danuta Stokowski Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.
Prewencja i interwencja
Jugendamt (Urząd do spraw Młodzieży) jest urzędem mającym za zadanie pomoc dzieciom, młodzieży i rodzinom w rozwoju oraz gdy występują jakieś trudności. Jego funkcje są określone w Ustawie o pomocy dzieciom i młodzieży (Kinder- und Jugendhilfegesetz). Większość zadań tej instytucji ma charakter wspierający i prewencyjny: przedszkola i inne formy opieki nad małymi dziećmi, place zabaw, kluby dla młodzieży, wyjazdy na wakacje, poradnictwo wychowawcze, zawodowe, grupowa lub indywidualna pomoc psychosocjalna i terapeutyczna, pomoc dla dzieci specjalnej troski lub nieletnich, którzy weszli w konflikt z prawem, profilaktyka zdrowotna, wsparcie w sytuacjach kryzysowych, czasem pomoc finansowa… Oprócz profilaktyki do obowiązków Jugendamtu należy interwencja, gdy zagrożone jest dobro dziecka. Do tego urzędu mogą zgłosić się nie tylko rodzice, lecz także (również anonimowo) osoby zaniepokojone zachowaniem dziecka czy sytuacją w rodzinie (nauczyciele, sąsiedzi itd.) oraz same dzieci czy młodzież. Pracownicy tego urzędu muszą reagować na informacje, że jakaś rodzina nie radzi sobie z problemami, że dzieci nie spełniają obowiązku szkolnego bądź są zaniedbywane, bite lub na przykład że istnieje podejrzenie o ich seksualne molestowane. Jako stwarzanie zagrożenia dla zdrowia dziecka rozumie się tu również na przykład nie poddawanie go okresowym badaniom lekarskim czy jego duża nieleczona nadwaga bądź próchnica zębów. Po otrzymaniu informacji o tego typu problemach Jugendamt przypomina rodzicom listownie lub w osobistej rozmowie o ich obowiązkach, czasem odwiedza ich pracownik socjalny. Jeżeli to nie wystarcza, oferuje im się pomoc dostosowaną do potrzeb i problemów rodziny. Jugendamt ma do dyspozycji różne ambulatoryjne oraz stacjonarne formy pomocy wychowawczej oraz terapii. Tylko w wyjątkowych wypadkach konieczna jest natychmiastowa interwencja. Jugendamt ma wtedy obowiązek zabezpieczyć dziecku schronienie i opiekę (np. w ośrodkach kryzysowych) i jeżeli sprawa nie zostanie wyjaśniona w przeciągu 48 godzin, konieczna staje sie decyzja sądu rodzinnego. Również i w tych przypadkach celem działań Jugenamtu musi być dobro dziecka. Jego rodzicom natomiast przysługuje pomoc, aby mogli odpowiedzialnie wypełniać swoje role opiekuńczo-wychowawcze. Ingerencja Jugendamtu w życie rodziny ma na celu pomoc i w uzasadnionych wypadkach kontrolę. Odebranie dziecka ma zazwyczaj charakter przejściowy, w około 40% przypadków dzieci wracają po kilku dniach do rodziców. Według oficjalnych statystyk najczęstszą przyczyną odebrania dziecka (prawie połowa przypadków) było nieradzenie sobie rodziców z problemami wychowawczymi. W praktyce przyczyny mogą być różne: brak nadzoru nad dzieckiem (np. nieletni pozostawiony bez opieki), przemoc fizyczna wobec dziecka, nadużywanie alkoholu przez rodziców, brak środków do życia, brak ubezpieczenia zdrowotnego rodziców i dziecka, odmowa leczenia poważnie chorych dzieci, wykorzystanie seksualne, uporczywe niewywiązywanie się z obowiązku szkolnego. Jeżeli sytuacja nie wymaga natychmiastowego zabezpieczenia dziecku opieki poza rodziną, priorytet mają łagodne choć intensywne metody wsparcia (jak ambulatoryjna pomoc socjalno-wychowawcza – Sozialpädagogische Familienhilfe, psychoterapia, grupy pomocy pedagogicznej i inne). Jedynie w przypadkach wyraźnego uchylania się od współdziałania lub braku pozytywnych efektów tych działań, Jugendamt zwraca się do sądu rodzinnego o podjęcie decyzji. W razie braku zgody rodziców na (tymczasowe) umieszczenie dziecka w domu dziecka czy rodzinie zastępczej, to właśnie sąd podejmuje decyzję o pobycie dziecka oraz ma możliwość ograniczyć rodzicom prawa rodzicielskie. Autorka: Danuta Stokowski Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.
Zadania, funkcje
Przygotowując się do wyjazdu wraz z rodziną za granicę w poszukiwaniu czy w związku z podjęciem pracy należy obok wiedzy o warunkach panujących na danym rynku pracy, sytuacji socjalnej i bytowej pozyskać również wiedzę o obowiązujących w danym kraju regulacjach dotyczących opieki nad małoletnimi. Zapoznanie się z takimi informacjami pozwoli na uniknięcie bądź ograniczenie negatywnych konsekwencji czy traumatycznych przeżyć wynikających z niewiedzy o systemie prawnym regulującym opiekę nad małoletnimi. W RFN realia w zakresie prawa odnoszącego się do przemocy w rodzinie są znacznie surowsze od realiów polskich, a poziom wrażliwości społeczeństw państw pobytu wobec standardów wychowania dzieci odbiega niekiedy od wyniesionego z Polski. Wiele zachowań w relacjach między rodzicami a dziećmi, prawnie i kulturowo dopuszczalnych w Polsce, w innych państwach traktowanych jest jako naruszenie praw dziecka skutkujące surowymi konsekwencjami. Do tej kategorii zalicza się np.krzyk czy płacz karconego dziecka, nawet jeśli został wywołany bez użycia przemocy fizycznej. Przypadki niewłaściwych postaw w rodzinach zgłaszane są tak przez szkoły jak i sąsiadów właściwym służbom socjalnym, które działając dla dobra dziecka, mogą ingerować w życie rodzinne obywateli polskich zamieszkałych w krajach pobytu. Pamiętać należy również, że podstawą prawną wszelkich działań podejmowanych przez miejscowe służby socjalne są przepisy rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, zgodnie z którymi właściwymi do podejmowania decyzji w sprawach małoletnich są organy sądowe państwa, w którym dzieci aktualnie przebywają. Podkreślenia przy tym wymaga, że sam fakt posiadania statusu cudzoziemca nie zwalnia w najmniejszym stopniu od odpowiedzialności przed miejscowym prawem na równi z obywatelami tego kraju i nie daje podstaw domagania się uprzywilejowanego traktowania. Z drugiej strony warto zwrócić uwagę, iż interwencje w stosunki rodzinne nie są ani powszechne, ani też często niestety nie można ich określić ich jako oczywiście bezzasadnych. Podkreślić należy,że odebranie dzieckama zazwyczaj charakter przejściowy, gdyż w około 40% przypadków dzieci wracają po kilku dniach do rodziców. Zgodnie z niemiecką ustawą o pomocy dzieciom i młodzieży (Kinder und Jugendhilfegesetz) Urząd ds. Młodzieży ma obowiązek otoczenia małoletniego opieką, m.in. jeśli dobro dziecka jest zagrożone, a także w przypadku, gdy małoletni nie posiadający obywatelstwa niemieckiego przebywa na obszarze RFN bez opieki, zaś osoby posiadające władzę rodzicielską przebywają za granicą. Decydująca jest kwestia dobra dziecka, a sprawa obywatelstwa nie gra znaczenia. Wg. oficjalnych statystyk najczęstszą przyczyną odebrania dziecka (prawie połowa przypadków) było nieradzenie sobie rodziców z problemami wychowawczymi. W praktyce przyczyny mogą być różne: brak nadzoru nad dzieckiem (np.nieletni pozostawiony bez opieki w schronisku dla bezdomnych),przemoc fizyczna wobec dziecka, nadużywanie alkoholu przez rodziców, brak środków do życia, brak ubezpieczenia zdrowotnego rodziców i dziecka, odmowa leczenia poważnie chorych dzieci, wykorzystanie seksualne, niewywiązywanie się z obowiązku szkolnego. Chcąc uniknąć ewentualnych problemów, warto przede wszystkim dobrze zaplanować i przygotować wyjazd, tak aby uniknąć bezdomności, braku środków utrzymania, braku ubezpieczenia zdrowotnego, niedostatecznej opieki nad dzieckiem, czy nierealizowania przez nie obowiązku szkolnego. Przed odebraniem dziecka, o ile pozwala na to sytuacja i nie ma konieczności podjęcia niezwłocznych działań, Jugendamt zazwyczaj wdraża we współpracy z rodziną działania zmierzające do poprawy sytuacji, udzielając przy tym rodzinom szeroko pojętej pomocy. Dopiero w przypadkach uporczywego uchylania się od współdziałania, niemieckie władze podejmują bardziej radykalne, jednostronne działania. Warto zwrócić uwagę, że choć do samego odebrania dziecka nie jest konieczna wcześniejsza zgoda sądu rodzinnego, to decyzje Jugendamtu podlegają jak najbardziej kontroli sądowej.W przypadku, gdy osoba posiadająca prawa rodzicielskie sprzeciwia się sprawowaniu opieki przez Urząd, Jugendamt jest zobowiązany niezwłocznie wystąpić do sądu rodzinnego z wnioskiem o wydanie decyzji co do środków mających na celu zabezpieczenie dobra dziecka. Instytucja właściwa na terenie Niemiec Na terenie RFN organem uprawnionym do podejmowania działań w sytuacji uzasadnionego i skonkretyzowanego podejrzenia zagrożenia dobra dziecka są Urzędy ds. Młodzieży (Jugendamt). Podstawą prawną wszelkich sformalizowanych działań podejmowanych przez niemiecki urząd są regulacje zamieszczone w kodeksie socjalnym (SGB VIII), kodeksie cywilnym (BGB) oraz kodeksie postępowaniu w sprawach rodzinnych (FamFG). Objęcie pieczą w Niemczech dziecka lub małoletniego przez Urząd ds. Młodzieży jest uregulowane w § 42 kodeksu socjalnego, w księdze VIII. Przepis ten przewiduje objęcie pieczą dziecka lub małoletniego: 1. na ich własną prośbę (§ 42 pkt 1 nr 1 SGB VIII), 2. w przypadku zagrożenia dobra dziecka (§ 42 pkt 1 nr 2 SGB VIII), 3. zagranicznego dziecka lub małoletniego, które znajduje się na terenie Niemiec bez opieki (§ 42 pkt 1 nr 3 SGB VIII). W pierwszym przypadku Urząd ds. Młodzieży zobowiązany jest do bezpośredniego poinformowania o zaistniałej sytuacji osoby uprawnione (rodziców lub innych opiekunów prawnych), a następnie do wyjaśnienia sytuacji rodzinnej przez rozmowy z dzieckiem lub małoletnim lub innymi wskazanymi przez nich zaufanymi osobami. Urząd ds. Młodzieży zobowiązany jest statutowo do samodzielnego wyjaśnienia okoliczności konkretnego przypadku, samodzielnej oceny skali zagrożenia oraz dążenia do rozwiązania problemów w ramach planu pomocy rodzinie, który zostaje ustalony. Urząd ds. Młodzieży zazwyczaj wdraża we współpracy z rodziną działania zmierzające do poprawy sytuacji, udzielając przy tym rodzinom szeroko pojętej pomocy. W razie braku porozumienia z rodzicami, braku możliwości ustalenia stanu faktycznego względnie nieskuteczności planu pomocowego, Urząd ds. Młodzieży zobowiązany jest do skierowania sprawy do sądu. W ramach wykonywania obowiązku ochrony praw dzieci i młodocianych Urząd ds. Młodzieży uprawniony jest do przejęcia opieki nad dzieckiem i młodocianym w przypadku bezpośredniego zagrożenia dobra dziecka, gdy nie można czekać na rozstrzygnięcie sądu w sprawie. W pierwszej kolejności urzędy są zobowiązane do zapewnienie opieki nad dzieckiem przez pracownika socjalnego. W tym wypadku rodzice muszą złożyć oficjalny wniosek o pomoc przy wychowaniu dziecka lub małoletniego. W przypadku sprzeciwu rodziców, co do decyzji Urzędu ds. Młodzieży podjętej ze względu na zagrożone dobro dziecka, sprawa musi zostać niezwłocznie przekazana właściwemu miejscowo sądowi. Warto zwrócić uwagę, że choć w takim przypadku do samego odebrania dziecka nie jest konieczna wcześniejsza zgoda sądu rodzinnego, to decyzje Urzędu ds. Młodzieży podlegają w pełni kontroli sądowej. W przypadku, gdy osoba posiadająca prawa rodzicielskie sprzeciwia się sprawowaniu opieki przez Urząd, jest on zobowiązany niezwłocznie wystąpić do sądu rodzinnego z wnioskiem o wydanie decyzji co do środków mających na celu zabezpieczenie dobra dziecka.
JUGENDAMT – PDF
LINK: PDF W życiu każdej rodziny zdarzają się trudne sytuacje i większość rodziców zna uczucie bezradności wobec piętrzących się problemów. Rodzice, którzy przybyli z Polski, wychowujący swoje dzieci w Berlinie, czują się niejednokrotnie zagubieni w gąszczu przepisów oraz wymagań szkoły czy przedszkola. Niemieckie ustawodawstwo gwarantuje bezpłatną pomoc dla rodzin wychowujących dzieci bez względu na narodowość czy status materialny. Do udzielania tego wsparcia zobowiązany jest urząd do spraw dzieci i młodzieży (Jugendamt). Jugendamt jest urzędem, którego zadaniem i celem jest wspieranie prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży, zapewnienie ich dobra oraz pomoc rodzicom w wypełnianiu obowiązków rodzicielskich.
Zakres działań Jugendamtu
Urząd dzielnicowy powołany do wspierania rodziny w zapewnieniu dobra dziecka. Jugendamt działa wielopłaszczyznowo, np. wspiera w opiece, doradza w wychowaniu i skupia się na prewencji dla dzieci, młodzieży i rodzin. Zajmuje się przedszkolami i innymi formami opieki nad dziećmi, prawną i finansową pomocą dla samotnie wychowujących rodziców, ośrodkami organizującymi czas wolny dla rodzin, różnymi formami terapii, poradnictwem wychowawczym oraz pomocą w sytuacjach kryzysowych, pomocą dla młodocianych, którzy weszli w konflikt z prawem. Link do PDF: kliknij tutaj W zakres działań Jugendamtu należą m.in.: Frühe Hilfen – wczesna pomoc. W jej ramach odwiedza się rodziny, w których urodziły się dzieci i planuje się jak najwcześniej „dobry start” dla rodzin. Podczas takiej wizyty pracownicy urzędu kompleksowo informują o aktualnych możliwościach w danej dzielnicy np. o położnych, lekarzach, domach takich jak Familienzetrum. Kinderberteuung – Jugendamt zajmuje się przedszkolami i innymi formami opieki nad dziećmi, tam złożysz wniosek np. o Kitagutscheine (przedszkole lub Tagesmutter) albo Hort (świetlica). Für Kinder und Jugendliche – to działania i pomoc dla dzieci i młodzieży, np.:- Organizacja czasu wolnego: wyjazdy na wakacje, kluby młodzieżowe lub oferta zajęć pozalekcyjnych np. szkoła muzyczna. Jugendsozialarbeit – oferty socjalne wspierające młodzież, np. pomoc w razie problemów z ukończeniem szkoły. Jugendhilfe – pomoc dla młodzieży, wspomaga młodych ludzi, którzy np. byli karani lub wspiera ich w procesie sądowym. Przypisy: 1. Vervaltungsverfahrensgesetz § 23, „Die Amtssprache ist deutsch“, źródło: LINK DE: kliknij 2. Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland Art. 3 (3), „Niemand darf wegen seines Geschlechtes, seiner Abstammung, seiner Rasse, seiner Sprache, seiner Heimat und Herkunft, seines Glaubens, seiner religiösen oder politischen Anschauungen benachteiligt oder bevorzugt werden“, Źródło: LINK DE: kliknij Jugendschutz – ochrona młodzieży, ma na celu wsparcie młodzieży i zapobieganie popadaniu w nałogi, począwszy od narkotyków a skończywszy na uzależnieniach od Internetu. Poprzez różne działania Jugendamt umacnia zasady funkcjonowania w społeczeństwie i przestrzeganie przyjętych norm, np. zakaz sprzedaży alkoholu dla dzieci poniżej 16 lat. A także różne formy wsparcia, np. całodobowe infolinie Notruf-Hotline. Hilfen zur Erziehung – różne formy pomocy pedagogiczno-psychologicznej. Erziehungs- und Familienberatung – EFB doradztwo w sprawach rodzinnych, to spotkania tzw. wysokiego zaufania, na które możesz przyjść z każdym problemem społeczno- rodzinnym, np. Problemy z teściową, wychowawcze z dzieckiem (np.: nocne moczenie dziecka, gdy dziecko gryzie w przedszkolu). Miejsca te wyszukasz tu, LINK DE: kliknij Gdy dobro dziecka w rodzinie jest zagrożone, istnieją różne formy stacjonarnej pomocy dla dziecka np. Kinderheim (dom dziecka), Krisenzentren (ośrodki kryzysowe) lub Pflegefamilie (rodzina zastępcza). Ważne: Dostęp do tych wszystkich ofert znajdziesz w każdej dzielnicy w Regionale Soziale Dienste (RSD), są to oddziały Jugendamtu, do których mogą się bezpłatnie kierować dorośli, ale także samodzielnie dzieci i młodzież, jeśli mają problemy. Adresy z podziałem na dzielnice kliknij tutaj Do Jugendamtu możesz się zawsze zgłosić, jeśli myślisz, że dziecko znajduje się w niebezpieczeństwie. Jugendamt weryfikuje zgłoszenie, nawiązując kontakt z rodziną. Jeśli stwierdzi jakieś problemy, dąży w pierwszej kolejności do wspólnych rozwiązań we współpracy z rodziną. W przypadku, gdy rodzice nie przyjmują pomocy, a dzieci są w niebezpieczeństwie, Sąd Rodzinny orzeka, kto ma chronić dziecko i gdzie jest dla niego najbezpieczniej. Rodzice w tym procesie mają kluczowa rolę i specjalne prawa. Ważne: Pamiętajmy, że dzieci mają swoje prawa, zawarte w Konwencji Praw Dziecka. Rolą urzędu jest dbanie o to, by były one przestrzegane w kontekście dobra dziecka, które jest kluczowe w tworzeniu rozwiązań i programów. Autorka: Joanna Kalkowski Fragment z: Poradnika „ Polka w Berlinie. Pierwsze kroki i nowe szanse.” Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści
